Een van de instrumenten die beschikbaar zijn voor fokkers van IJslandse paarden zijn de BLUP-waarden (Best Linear Unbiased Prediction) of geschatte fokwaarden. Dit is een instrument dat alle beschikbare informatie van fokschattingen van alle individuele paarden in de populatie samenvat, hun fokwaarde schat en ze rangschikt op basis van hun verwachte bijdrage aan de ontwikkeling van het ras.
De schaal is ingesteld met 100 als gemiddelde waarde en één standaardafwijking (std) is 10 eenheden. De populatie paarden is verdeeld over 6 std, met slechts enkele paarden die buiten het bereik van 70-130 vallen.
De aanbeveling is om geen paarden voor de fokkerij te gebruiken die lager dan 100 in BLUP zijn, omdat hun bijdrage waarschijnlijk in negatieve zin zal zijn, in vergelijking met de officiële fokdoelen voor het ras.
In dit verband is het belangrijk om rekening te houden met de nauwkeurigheid, die van paard tot paard verschilt. Hoe meer informatie er beschikbaar is over ouders en verwanten, hoe hoger de nauwkeurigheid van de schatting. Een nauwkeurigheid van minder dan 60% moet worden geïnterpreteerd als een relatief onzekere schatting.
De BLUP-berekeningen voor IJslandse paarden worden uitgevoerd voor de gehele populatie (alle geregistreerde paarden in alle landen), wat uniek is in de hippische wereld. De landbouwersvereniging in IJsland is verantwoordelijk voor de berekeningen en de ontwikkeling van het systeem. Thans is Dr. Elsa Albertsdóttir, fokleider van IJsland, verantwoordelijk voor de berekeningen en de ontwikkeling, met grote steun van Dr. Þorvaldur Árnason die vanaf het begin de drijvende kracht is geweest achter de ontwikkeling van de methode voor IJslandse paarden (en ook voor vele andere paardenrassen).
Het idee met de BLUP is om individuele paarden te rangschikken en met een internationale BLUP wordt het ook mogelijk om individuele paarden tussen landen te vergelijken. Dit was voor het eerst mogelijk in 2004 na enkele jaren van voorbereidingen waarbij de belangrijkste stappen natuurlijk waren dat alle landen paarden registreerden in dezelfde database (WorldFengur) en paarden werden beoordeeld met hetzelfde beoordelingssysteem (FEIF).
Correcties voor systematische milieufactoren
De BLUP-methode voor het schatten van fokwaarden is een ongelooflijk robuuste methode. De BLUP-waarden weerspiegelen de genetische capaciteit van het individuele paard in vergelijking met alle andere paarden binnen de populatie, wat inhoudt dat er rekening wordt gehouden met alle bekende systematische milieufactoren, en dat daarvoor wordt gecorrigeerd.
Het doel van deze correcties is de beoordelingen tussen individuele paarden vergelijkbaar te maken.
Voorbeelden van systematische milieufactoren bij IJslandse paarden zijn de leeftijd en het geslacht; hengsten zijn systematisch vroeger in hun ontwikkeling dan merries en de prestaties van het paard verbeteren systematisch naarmate de leeftijd toeneemt. Aangezien het beoordelingssysteem zich ontwikkelt en de kwaliteit van de paarden jaar na jaar verbetert als gevolg van genetische verbetering, is het jaar van de beoordeling ook een systematische milieufactor.
De vierde systematische milieufactor waarvoor in de berekeningen is gecorrigeerd, is het land van beoordeling. Toen het FEIF beoordelingssysteem begin 2000 werd geïntegreerd, waren er verschillen in de faciliteiten en de banen, in de procedures op de shows en de roulatie van de juryleden tussen de landen was onvoldoende. Dit leidde tot een systematisch verschil in de resultaten tussen de landen, dat moest worden gecorrigeerd bij de berekening van de BLUP-waarden.
Land van beoordeling niet langer systematische milieufactor
Om diverse redenen is het niet langer relevant om het land van beoordeling te behandelen als een systematisch milieueffect; daarom zal in WorldFengur een bijgewerkte BLUP worden gepubliceerd waarin alle beoordelingen hetzelfde worden behandeld, ongeacht het land. De correctie voor beoordelingsjaar, geslacht en leeftijd blijft dezelfde.
Wanneer de BLUP gecorrigeerd is voor het land van beoordeling, is dat gebeurd op basis van de gemiddelden in elk land, in vergelijking met de gemiddelden in andere landen. De vereenvoudigde verklaring is dat de correctie is gebaseerd op de mate waarin de scores voor het individuele paard afwijken van de gemiddelde scores in het land, dat jaar.
Hoe relatief lager de gemiddelde scores in elk land waren, hoe lager de scores moesten zijn om een individueel paard boven het gemiddelde te laten uitkomen.
In de bijgewerkte BLUP, die binnen afzienbare tijd in WorldFengur gepubliceerd zal worden, is de rangschikking van paarden binnen elk land min of meer dezelfde als voorheen, maar er zullen enkele veranderingen zijn in de rangschikking van paarden internationaal.
Paarden die stijgen op de internationale ranglijst zullen over het algemeen een hoger BLUP-totaal krijgen dan voorheen, en paarden die dalen op de internationale ranglijst zullen over het algemeen een lager BLUP-totaal krijgen dan voorheen. De effecten zijn het meest waarschijnlijk te zien bij hengsten die nakomelingen hebben die meestal in hetzelfde land worden beoordeeld, waarbij sommige hengsten eerder in een internationale vergelijking te hoog zijn ingeschat, en andere juist te laag. Het belangrijkste is dat de internationale vergelijking van paarden nu nauwkeuriger zal zijn, terwijl er min of meer geen verschil is in de vergelijking van paarden die binnen hetzelfde land worden getoond.
FEIF Evaluation Group: Ágúst Sigurðsson, Elsa Albertsdóttir
* De originele tekst vind je hier